Poniżej zamieszczamy uzasadnienie projektu.
Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art.
31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.).
Projekt rozporządzenia wprowadza zmiany w części normatywnej oraz rozszerza liczbę
załączników, o dodatkowy załącznik nr 1a będący wykazem świadczeń gwarantowanych
realizowanych przez personel pielęgniarski i położne z wyodrębnieniem szczegółowych
warunków ich realizacji.
Dotychczas szczegółowe warunki realizacji świadczeń pielęgniarskich i świadczeń
położnej, w tym zakres czynności i organizacja porad pielęgniarskich nie były wyodrębnione w wykazie świadczeń gwarantowanych pomimo ich realizacji. Celem niniejszej regulacji jest ich usankcjonowanie.
Zgodnie z przyjętym rozwojem zawodu, zarówno w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w
krajach europejskich, pielęgniarki i położne zapewniają opiekę pielęgniarską w zdrowiu i
chorobie, koncentrując swoje działania na promowaniu zdrowia i zapobieganiu chorobom
wśród osób, rodzin oraz społeczeństwa, a także w położnictwo oraz pielęgniarka lub położna posiadająca tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa ma prawo samodzielnie:
1) ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków
zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje
psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym
wystawiać na nie recepty;
2) ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty,
jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie.
W ramach realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji
pielęgniarka lub położna posiadająca dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego
stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka lub położna posiadająca tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa ma prawo wystawiać recepty na leki, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego niezbędne do kontynuacji leczenia, jeżeli ukończyła kurs specjalistyczny w tym zakresie.
Pielęgniarka lub położna posiadająca tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub
dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub
położnictwo ma prawo wystawić skierowanie na wykonanie określonych badań
diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań
wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko
dla pacjenta.
Szczegółowe regulacje związane z nowymi uprawnieniami zawodowymi zostały zawarte
w aktach wykonawczych do tej ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i
położnej, tj. w:
1) rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie wykazu substancji
czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia
żywieniowego, wykazu wyrobów medycznych i wykazu badań diagnostycznych (Dz. U.
poz. 299);
2) rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 13 kwietnia 2018 r. w sprawie recept (Dz. U. poz.745, z późn. zm.).
Celem rozszerzenia uprawnień zawodowych pielęgniarek i położnych jest przede
wszystkim usprawnienie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej i ułatwienie pacjentom, w tym osobom starszym, niepełnosprawnym, dostępu do świadczeń zdrowotnych, które wymagają bezpośredniej i pilnej interwencji bez konieczności bezpośredniego i osobistego zaangażowania personelu lekarskiego.
Szkolenia z zakresu ordynacji leków i wypisywania recept dla pielęgniarek i położnych
są realizowane na terenie kraju od grudnia 2015 r. Zgodnie z informacją przekazaną przez
Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, wg stanu na dzień 31 grudnia 2017 r., szkolenia ukończyło 11 582 pielęgniarki i położne. Część I kursu (ordynacja) ukończyło 7 620 pielęgniarek i położnych, natomiast część II kursu (kontynuacja) ukończyły 3 962 pielęgniarki i położne. Powyższe dane wskazują, iż w systemie opieki zdrowotnej sukcesywnie przybywa pielęgniarek i położnych z uprawnieniami do ordynacji leków i wypisywania recept. Osoby rozpoczynające kształcenie w zawodzie pielęgniarki lub położnej od roku akademickiego 2016/2017 kształcą się na podstawie nowych standardów kształcenia, zawierających treści związane z nowymi uprawnieniami zawodowymi, co oznacza, że nie będą musiały kończyć kursów specjalistycznych w tym zakresie, a opuszczając uczelnie, będą posiadały kompetencje do ordynacji i kontynuacji leczenia jako naturalną umiejętność wynikającą z toku kształcenia na obydwu poziomach nauczania zawodowego, tj. na poziomie
magistra lub licencjatu.
Wg danych otrzymanych z centrali Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), wg stanu
na dzień 31 grudnia 2017 r., liczba pielęgniarek i położnych, które mają nadane przez oddziały wojewódzkie NFZ uprawnienia do pobierania unikalnych numerów identyfikujących recepty wynosi 1 451, z czego 692 numery identyfikacyjne są przypisane do indywidualnych pielęgniarek i położnych, a 759 numery identyfikacyjne są przypisane do pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego, dla których świadczeniodawcy pobierają unikalne numery identyfikujące recepty. Liczba zrealizowanych recept wystawionych przez uprawnione pielęgniarki i położne wynosi 176 205 (wg stanu na dzień 31 grudnia 2017 r.), z czego 1 865 recept zostało wystawionych w ramach samodzielnej ordynacji, a 174 340 recept zostało wystawionych w ramach realizacji zleceń lekarskich (kontynuacja).
Ponadto, przepisy rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie
rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych
i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia
lekarskiego (Dz. U. poz. 497), uprawniają pielęgniarki lub położne do udzielania samodzielnie bez zlecenia lekarskiego świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami nabytymi po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych.
W projekcie rozporządzenia zaproponowano, aby poza ww. czynnościami w ramach
samodzielnego udzielania świadczeń przez pielęgniarkę lub położną, porada pielęgniarska
obejmowała:
1) dobór sposobu leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych przez pielęgniarkę lub położną
samodzielnie bez zlecenia lekarskiego lub
2) wykonanie badania profilaktycznego ukierunkowanego na wczesne wykrywanie zaburzeń funkcjonowania u osoby dorosłej po 65 roku z częstością jeden raz w roku.
Wyodrębniając szczegółowe warunki realizacji porady pielęgniarskiej w projekcie
rozporządzenia, mając na względzie realizację porad specjalistycznych (na podstawie analizy danych zawartych w mapach potrzeb zdrowotnych oraz danych sprawozdawczorozliczeniowych NFZ) wskazano, iż w pierwszej kolejności zasadne jest wyodrębnienie porady pielęgniarskiej w dziedzinie:
1) chirurgia ogólna;
2) diabetologia;
3) kardiologia;
4) położnictwo i ginekologia.
W 2018 r. udzielono i sprawozdano:
1) 7 155 024 porad/wizyt specjalistycznych - chirurgia ogólna dla 3 425 684 osób;
2) 2 148 603 porad/wizyt specjalistycznych - diabetologia dla 966 998 osób;
2) 4 781 681 porad/wizyt specjalistycznych - kardiologia dla 2 478 077 osób;
3) 8 960 602 porad/wizyt specjalistycznych - położnictwo i ginekologia dla 3 267 712 osób.
Wskazanie ww. porad jest podyktowane w pierwszej kolejności analizą, z której wynika,
że w Rzeczpospolitej Polskiej jedne z najwyższych współczynników chorobowości dotyczą
niewydolności serca i innych schorzeń kardiologicznych, cukrzycy oraz związanych z nią
powikłań, w tym zespołu stopy cukrzycowej. Istotne jest także zapewnienie właściwej opieki dla kobiet w rodzaju położnictwo i ginekologia.
W projekcie rozporządzenia w załączniku nr 3 zmieniono warunki realizacji świadczenia:
„Nacięcie powierzchniowo, podśluzówkowo lub podskórnie leżącego ropnia włącznie z
drenażem i opatrunkiem”, określonego procedurą ICD-9 23.2001, przez dodanie w kolumnie nr 4 poradni chirurgii ogólnej.
W projekcie rozporządzenia dorpecyzowano również warunki realizacji świadczenia
określone w załączniku nr 5 w lp. 22 – hemodiafiltracja (HDF), w zakresie kryteriów
kwalifikacji dla dzieci, przez dodanie zdania, że w przypadku realizacji świadczenia dla dzieci należy kierować się objętością krwi w przeliczeniu na powierzchnię ciała dziecka.
Rozporządzenie wejdzie w życie 14 dni od dnia ogłoszenia. Projekt rozporządzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt rozporządzenia nie podlega obowiązkowi przedstawienia właściwym organom i
instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii, dokonania powiadomienia, konsultacji albo uzgodnienia.
Projekt rozporządzenia będzie miał wpływ na sektor mikro, małych i średnich
przedsiębiorców prowadzących działalność w obszarze ochrony zdrowia, którzy realizują
świadczenia w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, przez zwiększenie możliwości realizacji świadczeń opieki zdrowotnej i umożliwienie realizacji części czynności medycznych przez personel pielęgniarski.
Projekt rozporządzenia nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu przepisów
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039 oraz z 2004 r. poz. 597) i w związku z tym nie podlega procedurze notyfikacji.
Brak jest możliwości podjęcia alternatywnych w stosunku do wydania rozporządzenia
środków umożliwiających osiągnięcie zamierzonego celu.
Źródło: RCL
